Logisch gedrag

De bouwlobby en kritische koplopers struikelen over elkaar richting energie-neutraal (ver)bouwen. Discussies over technieken, gasloos en BENG worden scherper. En de woningeigenaren? Die zoeken duidelijkheid in de chaos. Weten niet waar en wanneer te beginnen in het verduurzamen van hun woning. Dus zij belanden in het fenomeen; uitstelgedrag. Als we gebrek aan interesse of energie hebben, geen korte termijn belang, schuiven we de actie voor ons uit. Misschien lost het zichzelf wel op als we wachten. Dit uitstelgedrag is bovendien sterk verbonden met verlies-aversie. Je kent het gevoel wel. Als je winst hebt voelt het goed, maar als je verlies hebt voelt het twee keer zo slecht. Verlies doet pijn en dat ontwijken we, gestuurd vanuit ons emotionele-of zoogdierenbrein. Het zoogdierenbrein regelt samen met het reptielenbrein (het kleinste en oudste deel van onze hersenen), voornamelijk ons gedrag en emoties. Het reptielenbrein heeft maar één doel en dat is overleven en onze veiligheid zekerstellen. Alles wat nieuw is en wat verandering lijkt, voelt onveilig. Vanuit deze biologische driver houden we van direct resultaat en korte termijn winst. MacLeans’ Triune brain model En het derde deel van onze hersenen, het menselijk brein of neocortex, zal dus hard rationeel moeten werken om ons gedrag aan te passen. Met dit deel van ons brein onderscheiden we ons van dieren en zijn wij in staat om anticiperend op de toekomst te handelen. Het klimaatprobleem wat voor ons gevoel in de toekomst ligt, althans voordat wij er écht last van gaan hebben, moeten we dus vanuit onze ratio bij ons binnen laten komen. Onze ratio moet ons ‘van binnen proberen te vonken’. Pas dan gaan we over tot actie. De combinatie van deze verschijnselen maken ook dat woningeigenaren voorzichtig zijn om nú te investeren in verduurzaming van hun woning.

Over terugverdienperiode-, en subsidie-gedrag

Voor enkelen is het leveren van een bijdrage aan een volhoudbare wereld voldoende reden om te investeren in gedrag, zoals het energie-neutraal maken van hun woning. Vanuit de neo-cortex weten we dat we écht in moeten ingrijpen om ons klimaat en dus leefomgeving te redden. Maar vele anderen zien geen verdere reden om in actie te komen dan direct voordeel op de energierekening. Termen als ‘subsidie’ en ‘terugverdienperiode’ zijn vaak de startwoorden bij woningverduurzaming. Terwijl we deze termen zo snel mogelijk de wereld uit moeten helpen rondom verduurzaming! Ook als isolatie direct meer wooncomfort geeft, slaan woningeigenaren in een Pavlov-reflex aan het rekenen om de terugverdienperiode te bepalen. Terwijl ik niemand de terugverdienperiode zie berekenen van de nieuwste iPhone, BMW of trendy keuken. Er hangt een korte termijn verwachting in de lucht dat verduurzamingsmaatregelen goedkoper gaan worden en dat er vanuit de overheid meer subsidies volgen. De overheid heeft zich nog niet van haar sterkste kant laten zien voor wat betreft lange termijn beleid. Daarom bestaat er onvoldoende duidelijkheid over welke subsidies wel of niet te verwachten zijn de komende jaren. Denk maar aan de onduidelijkheid over de salderingsregeling na 2023 of zelfs 2020 en de impact daarvan bij aanschaf van zonnepanelen. Gebrek aan lange termijn duidelijkheid vanuit de overheid resulteert in apathie (verlies-aversie). Als je nu investeert bestaat er namelijk een risico dat er snel daarna een subsidie volgt die je nú misloopt.

Duidelijkheid consequenties bij al dan niet in

actie komen

Woningverduurzaming vindt haar voedingsbodem bij duidelijkheid voor de woningeigenaar omtrent zijn investering; de voordelen én consequenties bij niet in actie komen. Het is te verwachten dat de energiebesparende maatregelen bij een hogere productieschaal, innovatie en wellicht subsidies, goedkoper worden. Maar aan de andere kant, als de vraag plots aantrekt omdat de gasprijs omhoog schiet, kan vanuit de marktwerking en schaarste de prijs ook juist omhoogschieten. Welke consequenties volgen wanneer de woning niet is verduurzaamd? Denk aan forse belastingverhoging op aardgas, belastingconsequenties op niet verduurzaamde woning (OZB, overdrachtsbelasting e.d.), impact op woningwaarde en courantheid. Elke dag dat we wachten met de eerste stappen van isolatie en ventilatie met hergebruik van warmte, betalen we in ieder geval meer energielasten en hebben we minder wooncomfort. We hebben nu rationeel sowieso al voldoende argumenten om nú aan de slag te gaan met verduurzamen. Al is het stap voor stap en zeker als er toch al een verbouwing of onderhoud plaatsvindt. Een greep uit de argumenten: wooncomfort, financieel voordeel door lagere maandelijkse energiekosten, bijdrage aan een volhoudbaar leefmilieu, behoud woningwaarde, courantheid van de woning, verduurzamen met spaargeld geeft een veel hoger rendement dan de huidige spaarrente, onafhankelijkheid van energiemaatschappijen en overheid bij o.a. gasprijs verhoging. Als je nog meer argumenten weet hoor ik ze graag! Nu ligt er vooral nog de taak om via beleid en communicatie de oudere hersengedeelten van woningeigenaren zodanig gerust te stellen dat tot actie wordt overgegaan.